Japon Balığı Renklendirme

Japon balığı renklendirme, japon balıklarının renklendirilmesi, japon balığı renklendirilmesi konuları ile ilgili bir bilimsel çalışmadan bazı bölümleri paylaşalım. Konu japon balıklarının renklendirilmesi üzerine kullanılan tank renginin etkisi.

Renkli Tanklarda Japon Balıklarının (Cyprinus auratus, 1778) Renklendirilmesi ve Gelişmesi Üzerine Bir Çalışma

Müge Aliye Hekimoğlu 

Ege Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi, Yetiştiricilik Bölümü, 35100, İzmir, Türkiye 

Özet: Çalışma kapsamında japon balıklarının (Cyprinus auratus, 1778) beyaz (sarımsı beyaz) ve kırmızı boyalı tanklarda gelişmeleri ve renklenme durumları incelenmiştir. Denemeye alınan balıklarda gelişme kırmızı tanklarda daha yüksek bulunmuştur. Fakat varyasyon değerleri de oldukça yüksektir. Renklenme açısından kırmızı tanklarda turuncu renkli balık oranı %95 iken bu değer Normal tanklarda yetiştirilen balıklarda %63 olarak saptanmıştır. 

Anahtar Kelimeler: Japon balığı, renklendirme, vücut ölçüleri, korelasyon.

Japon balıkları ilginç vücut yapıları ve beyazdan kırmızıya kadar değişen vücut renkleri ile akvaryum balıkları içerisinde ilgi çeken bir türdür. Tüm Dünya`ya bir süs balığı olarak yayılmış bulunmaktadır. Buna bağlı olarak da çeşitli konularda bu tür üzerinde çok fazla durulmaktadır. Örneğin internette gold fish olarak Google`da bir arama yaptığımızda karşımıza 3.360.000 adet site çıkmıştır ki, japon balığının Dünya üzerindeki ününü ortaya koyan bir sonuçtur. Çin`de M.Ö. 2000 yıllarında süs balığı olarak havuzlarda barındırıldıkları konusunda tarihi bilgiler vardır (Alpbaz, 1990). Güzel yapıları yanında, bakımlarının birçok türe oranla daha kolay olması bu balığa olan ilgiyi arttırmaktadır. Bir çok akvaryum balığı tropikal balıklar grubuna girer ve yıl boyu su sıcaklığının 22- 26ºC dolayında olması istenir. Bunun yanında japon balıkları soğuk ve ılık sularda da yaşabilen bir süs balığı olarak bakımı daha kolay olan türler arasına girmektedir (Alpbaz, 2000). 

Japon balıkları üzerinde yapılan çalışmalar sonucu pek çok varyete geliştirilmiştir. Varyetelere özgü olarak ele alınan özelliklerin; vücut şekli ve rengine göre oluşturulduğu izlenmektedir. Örneğin, vücut şekli bakımından saçak kuyruk, vatanai, buffola baş, teleskop, aslan baş gibi çok çeşitli varyeteler geliştirilmiştir. Bu varyetelerden bazılarında kuyruk çok uzun, bazılarında baş yapıları farklı, bazılarının ise ilginç göz yapıları vardır. Bu varyeteler içerisinde balıkların renklenmeleri açısından da farklılıklar olduğu gözlenir. Ülkemizde japon balığı pazarlanmasında konuya ilgi duyanların daha çok kırmızıdan turuncuya kadar renkli balıkları tercih ettikleri gözlenmektedir. Bu nedenle balıkların renklendirilmeleri için çeşitli yöntemler denenir. Yemlere kimyasal maddeler katılması bu amaçla izlenen bir yoldur. Bu yöntem alabalık yetiştiriciliğinde et renginin pembemsi olması amacıyla ülkemizde de bazı çalışmalara konu olmuştur (Erdem ve diğ.,1999). 

Yaz aylarında japon balıklarının dış havuzlarda güneş ışığında yetiştirme yapılmasının vücut renklenmesinde etkili olduğu görülür. Ticari amaçla üretim yapanların bu konuda çalışma ve uygulama yaptıkları gözlenmektedir. Balıkları iç ortamlarda yetiştirme zorunluluğunda olan üreticiler için renkli balık üretilmesi önemli bir konudur. Balıkların renklendirilmesi için bazı üreticilerin kimyasal madde kullandıkları; fakat bunun binlere ulaşan balık üretiminde maliyeti arttırıcı bir unsur olduğu dile getirilmektedir. Yanar ve ark.(1999a;b), Zeastaxanthin, astaxanthin, Zeastaxanthin + astaxanthin ve kuru olarak %6 yonca, kırmızı biber, havuç ve su piresi ile beslemenin renklenme üzerindeki etkilerini incelemişlerdir. Zeaksantin ve kırmızı biberle beslenen gruplarda renklenmenin daha fazla görüldüğünü kaydetmişlerdir. Araştırıcılara göre; Japon balığı yetiştiriciliğinde hangi metodun seçilmesi konusunda karar verirken yetiştirme ortamları konusunda bilgi sahibi olunması gerekmektedir. Dış havuzlarda yapılan yetiştirmede balıklar güneş ışığının da etkisi ile ve buna ilaveten ortamda yetişen planktonları da yediklerinden genel olarak bir renklenme sorunu olmaz. İç havuzlarda yapılan yetiştirmede ise balıkların renkleri daha soluk olur. Iwamoto ve Myers (1990), balıketlerinde renklenmenin genetik yapı ile ilgili olmakla beraber renklenme üzerinde alınan gıdalarında etkili olduğunu kaydetmişlerdir. 138 Hekimoğlu / E.Ü. Su Ürünleri Dergisi 22 (1-2): 137–141 

Balık yetiştiriciliğinde balıkların doğal renklerinden farklı olması bazı bölgelerde bir problem olarak algılanabilmektedir. Örneğin Japonya`da kültür altında üretilen alabalıklarda balıkların yan taraflarında bulunan beneklerin mavi olmaması bir sorun olarak ortaya çıkmış ve bu konuda renkli tanklarda yapılan yetiştirmede istenen renklenmenin meydana geldiği belirtilerek, maviye boyanmış tanklarda yetiştirilmelerinin balıklarda renklenmeyi arttırdığı belirtilmiştir. Erdem ve ark.(1999) Alabalıkların yemlerinde astaxanthin miktarı arttıkça ette renklenmenin daha fazla olduğunu bildirmişlerdir. Dış ülkelerde balıkların renklenmeleri amacı ile yapılmış bir çok yem çeşidinin pazarlandığı izlenmektedir. Örneğin, astaxanthin ve spirulina katkılı yemlerin balıkların canlı renkler kazanmaları için yararlı olduğu belirtilerek yem reklamları yapılmaktadır (Brineshrimp Direct, 2005). Bu çalışmada da kapalı mekanlarda japon balığı üreticilerinin kırmızı renkli tanklarda yetiştirme yapmaları durumunda renklenmede önemli bir değişme olup olmayacağı araştırılmak istenmiş ve bu amaçla tasarlanan bir deneme ile bir yaz boyu çalışma yürütülmüştür. Ayrıca japon balıklarının iç tanklarda gelişmeleri ele alınarak sonuçlar araştırma içerisinde sunulmuştur. Buna ilaveten bazı vücut ölçüleri arası korelasyonlarda incelenerek tartışılmış bulunmaktadır.

4 ay süren deneme sonucunda kırmızı tankta yetiştirilen bireylerde ortalama canlı ağırlık 1.33±0.1 gr iken bu değer beyaz tankta yetiştirilen bireylerde ortalama olarak 1.02±0.06 gr olarak saptanmıştır. Genel olarak iki grupta aynı yemlerle ve aynı zamanlarda yemlenmişlerdir. Kırmızı tankta yetiştirilen bireylerde canlı ağırlığın daha fazla bulunmasının; bu tanklarda yemlerin balıklar tarafından kolayca görülüp alınması sonucu aralarındaki farklılığın ortaya çıkabileceği düşüncesini akla getirmektedir. İki grup arasında %32 dolayındaki canlı ağırlık farkının istatistiki olarak önemli olduğu saptanmıştır (P≤0.05). Bu arada iki grup arasında ortalama canlı ağırlık bakımından istatistiki olarak önemli bir fark bulunmasına rağmen total boy ve standart boy bakımından önemli bir fark saptanmamıştır. Bu durum Japon balıklarında karın yapısının sarkıklığı ve ağırlık artışının vücut uzunluğuna yansımadığı sonucunu akla getirmektedir. Elde edilen korelasyonlarda bu sonuçları destekler niteliktedir. Yalnız iki grup arasında %32 oranında bir fark olduğu gözlenmekle beraber başlangıçta her iki grupta saptanan varyasyon değerleri %20 dolaylarında iken deneme sonunda varyasyon değerlerinin çok yüksek olduğu izlenmektedir. Bu değerler beyaz tank grubunda %48 iken kırmızı tank grubunda %68`dir. Sonuç itibariyle bu durum kesin bir hüküm verilmesini de zorlaştırmaktadır. Tank renginin balıkların yem alımı üzerine etkili olduğu hususunda diğer balıklar üzerinde yapılan çalışmalarda benzer sonuçlar bildirilmektedir. Örneğin levrek larvalarının konulduğu tanklar genel olarak siyah renkli olarak planlanır. Bunun da nedeni larvaların yemleri daha kolay bir şekilde görebilmeleri amacıyladır. Örneğin, Saka ve Fırat (1999) levrek ve çipura üretim tanklarında, larvaların yemleri kolay görebilmeleri için tankların iç yüzeylerinin jelkot ile kaplı koyu renkli olmasını önermektedirler. Renklenme açısından benzer sonuçlar Yanar ve arkadaşlarının (1999;c) yaptığı çalışmada da gözlenmiş olup tank renginin Japon balıklarının renklenmesine etki ettiği söylenebilmektedir. Gelişme açısından Howard (1992), açık renkli tanklarda ışığın daha fazla yansıması nedeniyle balığın strese girmesi ve ortama adapte olmaya çalışırken yemden yeterince faydalanamadığı düşüncesi dile getirilmektedir. Bu araştırıcının gözlemlerine dayanılarak beyaz tanktaki balıkların kırmızı tanklara nazaran ağırlık, boy gibi vücut ölçülerinde neden daha az artış saptandığına da bir açıklama getirebilir. Balıkların renklenmeleri konusunda düzenlenmiş olan 1 ve 2 nolu Şekillerin incelenmesinden anlaşılacağı gibi beyaz ve kırmızı renkli tanklarda büyütülen balıklar arasında renklenme açısından farklar olduğu gözlenmiştir. Kırmızı turuncu renkteki balık oranı beyaz tanklarda %6 oranında bulunmuş iken bu oran kırmızı tankta büyütülen balıklarda %95 oranında saptanmıştır. Bunun yanında beyaz tankta turuncu renkli balık oranı %57 iken bu oran kırmızı tankta %2 oranındadır. Bu durum turuncu renk bakımından kırmızı tanklarda yetiştirilen balıkların kırmızıya yakın daha koyu kırmızı turuncu renkte olduklarını ortaya koymaktadır. Khi kare yöntemi ile yapılan önem kontrolü sonucu bu farkın istatistik olarak anlamlı olduğunu ortaya koymuştur (P<0.01). Kırmızı turuncu ve turuncu renklerin birlikte ele alınması durumunda bile beyaz tankta tutulan balıklarda turuncu renk oranı %63 iken bu oran kırmızı tank grubunda %97 oranındadır. Bu farklılıkta istatistiki olarak önemlidir (p<0.01). Bu sonuçlar, japon balıklarını kapalı ortamlarda yetiştirmede kırmızı renge boyanmış tank kullanılmasının balıkların olumlu yönde renklenmesi üzerinde etkili olabileceğini göstermiştir. Benzer şekilde Yanar ve ark.(1999) koyu renkli tanklarda (yeşil ve mavi) tutulan Japon balıklarında gelişmenin açık renkli tanklardakilere (beyaz ve sarı) oranla daha yüksek olduğu saptanmıştır.  

kaynak: dergipark.ulakbim.gov.tr